Within, een luisterlaboratorium

Het werk van Tarek Atoui krijgt een centrale plaats op het Kunstenfestivaldesarts in 2017. Atoui’s artistieke aanpak is vloeiend en veelzijdig: klank- en beeldmateriaal, lichaam en performance… De elementen van zijn installaties houden elkaar voortdurend in beweging, stap voor stap evoluerend van de ene plek naar de andere. Steeds weer ontstaan er nieuwe raakvlakken en ontmoetingen, alternatieve werkvormen en manieren om ervaringen uit te wisselen. Met de grootste aandacht onderzoekt Atoui het actieve en bewuste luisteren. Hij legt de materie van de klank bloot, zijn amplitude en ruimtelijkheid, en doet dat tot in de kleinste details. De vraag die de kunstenaar stelt, is in welke mate klanken bepalend zijn voor onze verhouding tot tijd en ruimte, en tot onze eigen lichamelijke aanwezigheid.

In het werk van Tarek Atoui staat niet alleen de klank centraal maar ook de gebaren die die klank voortbrengen. De door de kunstenaar ontworpen muziekinstrumenten lokken een performance uit: ze scheppen een waaier aan mogelijkheden om door het lichaam van de muzikanten bespeeld te worden. Atoui’s werk heeft daardoor een choreografische dimensie: hoe verhoud je je tot een instrument, hoe bespeel je het en welke lichaamsdelen breng je ervoor in beweging? Ook het lichaam van de toeschouwer staat centraal in de ervaring. Het is de ontvanger maar ook de geleider van de klank, die trilt en uitdijt van vloer tot muren, van voeten tot handen.

De klank- en beeldcreaties van Tarek Atoui zijn performances die de zintuigen bespelen en de traditionele hiërarchie tussen waarnemingskanalen ondergraven. Tastzin en gehoor zijn er niet langer om de visuele waarneming te volgen of te versterken: alle zintuigen worden ingezet om de omgevingswereld te benaderen. Nieuwe manieren van communiceren leiden tot originele contacten tussen individuen. Zonder woorden ontstaan er vormen van empathie en uitwisseling. Dit hyperzintuiglijke, fysieke communiceren via tastzin en gehoor gaat aan het woord vooraf, het overstijgt de taal.

De artistieke souplesse van Tarek Atoui heeft een impact op de presentatie en perceptie van zijn werk. Bij hem vind je geen unieke, eendimensionale en duidelijk afgebakende vormen, maar een open en veranderlijk proces waar plaats is voor samenwerking en dialoog. Instrumentenbouwers, componisten, slechthorenden, professionele muzikanten en amateurs… Ze zijn allemaal welkom om samen met de kunstenaar de meest verscheiden formats en evenementen uit te werken. Tijdens het Kunstenfestivaldesarts nemen die de vorm aan van een tentoonstellingsruimte en een reeks concerten.

De tentoonstellingsruimte is een working room waar de fascinerende muziekinstrumenten van Tarek Atoui te zien zijn en bespeeld kunnen worden tijdens ateliers en repetities. De concertreeks is gespreid over de volledige duur van het festival. Elke vrijdag spreekt Atoui op een andere plek af, met muzikanten en slechthorenden, waarna ze samen composities uitvoeren die voor die specifieke gelegenheid gecreëerd zijn.

Opmerkelijk is ook de politieke dimensie van deze sterk intuïtieve en doorvoelde praktijk. Het werk van Tarek Atoui overstijgt vele grenzen: die tussen professionele en amateurmuzikanten, tussen muziekgenres, tussen horende, slechthorende en dove personen. Hij gaat voorbij aan de retoriek om te komen tot een unieke dialoog en een wederzijds luisteren, tot de hoogst mogelijke aandacht voor de ander en een maximaal bewustzijn van de onmiddellijke omgeving.