Ballingschap en gefluister

In Violences roept Léa Drouet de tragedies van onze tijd op in een subtiele, minimalistische taal. Voor Léa Drouet is het theaterpodium een ruimte waar talen worden uitgevonden om hedendaagse tragedies op een andere manier te presenteren. Het is een plaats waar de humane wetenschap een lichaam en een stem krijgt, ver weg van vooropgezette ideeën.

In Mais dans les lieux du péril croît aussi ce qui sauve (2016), bijvoorbeeld, deelt ze verzamelde uitspraken van skaters over hun relatie met kwetsuren en gevaar. Ze stelt ook de notie van ‘de groep’ in vraag; net zoals in Boundary Games (2018), waarin de migratiecrisis in Europa de vorm aanneemt van een choreografie voor zes performers die rechthoekige objecten manipuleren.

Violences, dat in september werd gecreëerd in het kader van het Actoral Festival in Marseille, zet dit onderzoek naar gedwongen verplaatsingen voort. In samenwerking met filosoof en theatermaker Camille Louis heeft Léa Drouet een minimalistisch vocabularium opgebouwd waarin objecten en gebaren zich vermengen met woorden om onze blik uit te dagen. Ze roept op tot de vorming van een nieuwe getuigenis.

In Violences zie je geen beeld van een kind gestrand op een strand; geen spoor van een boot of een vluchtelingenkamp. Er is enkel zand, als een landschap waarin kubussen en andere kleurrijke vormen een menselijke aanwezigheid suggereren. De figuur van Léa Drouet komt imposant over, in deze bedrieglijk speeltuinachtige omgeving. Verlicht door schijnwerpers en volledig in het zwart gekleed, als een poppenspeler die ons wil doen geloven in de autonomie van haar creaties, manipuleert de kunstenares de materialen en voorwerpen met een traagheid en een precisie die ons meteen ver wegvoeren van de gangbare voorstellingen.

Bovendien kunnen we niet echt spreken van "voorstellingen" als zodanig: op het kruispunt van installatie, vertelling en beweging blijft Violences op de drempel van het beeldende. Léa Drouet zet taal en lichamelijk expressie gelijktijdig in, wat de complexiteit van de relaties in stand houdt. Ze nodigt ons uit om onze passieve houding, te midden van de toevloed aan informatie, achter ons te laten en een actievere en kritischere houding aan te nemen.

Op een zachte toon – soms bijna fluisterend – die ze gedurende de hele voorstelling aanhoudt, begint Léa Drouet te vertellen hoe haar grootmoeder, op een leeftijd waarop andere kinderen in zandbakken speelden, gedwongen werd het land te ontvluchten – het land waar ze “geboren is maar niet woont”. De impliciete herinnering aan de razzia van Vél d'Hiv geeft het zand een ongewone zwaarte en dichtheid. De kunstenares gaat verder met een verhaal dat haar niet rechtstreeks aangaat. Gevoed door onderzoek naar een reeks sociale bewegingen – de rellen van 2005, het Adama Comité, de gele hesjes, de bevrijdingsstrijd van de Koerden in Rojava – komt ze tot het verhaal van de moord op de kleine Mawda door een Belgische politieagent tijdens een autoachtervolging in 2018. Een tragedie die vele anderen oproept.

Léa Drouet ontdoet zich van het sensationalisme dat vaak doorsijpelt in de berichtgeving over dit soort feiten. Haar woorden zijn ingeschreven in een persoonlijk ritueel dat voor iedereen begrijpelijk is. Door verdwijningen in alle eenvoud op te roepen, zonder een bepaalde lezing van de gebeurtenissen op te leggen, nodigt Violences ons uit om actieve getuigen te worden van de tragische verhalen van onze tijd.

Violences weet via ruimte deze hedendaagse drama’s nauwgezet te ontleden: gebaren en taal, het woord en haar betekenis worden van elkaar gescheiden. Dit biedt het werk de noodzakelijke voorwaarden om ‘geweld’ te laten plaatsvinden en zich tegelijk buiten de platgetreden paden van een zuiver geweten te begeven. Onze kleine, intieme ballingschappen mengen zich met grote, collectieve uittochten.

Anaïs Hélun, Politis, 8 oktober 2020