24 — 28.05.2024
Jeremy Nedd & Impilo Mapantsula Bazel-Johannesburg
blue nile to the galaxy around olodumare
dans — premiere
Op 12 juli 2022 publiceerde ruimtevaartorganisatie NASA de eerste beelden van de James Webb-telescoop, met sterrenstelsels op meer dan 10 miljard lichtjaar afstand. Hoewel ons vermogen om het licht van eeuwenoude sterrenstelsels vast te leggen ons een idee van toekomst geeft, herinnert het ons er ook aan dat we misschien minder ver staan dan we soms graag denken. Het Zuid-Afrikaanse collectief Impilo Mapantsula en Jeremy Nedd slaan opnieuw de handen in elkaar en verdiepen zich voor deze nieuwe creatie in de zwarte diasporische en Afrofuturistische ervaring. Ze doen dit door middel van Pantsula; een krachtige dansvorm, bekend om zijn razendsnel en virtuoos voetenwerk, die een volledige generatie een stem gaf tijdens de Apartheid. De focus ligt hierbij op het improvisatorisch potentieel van de Pantsula bewegingstaal als een antwoord op de kosmische en spirituele jazz van Alice Coltrane en Bheki Mseleku. De voorstelling haalt inspiratie uit kosmische fenomenen: van de geboorte van een sterrenstelsel tot de dood van een ster. Door de energieke en lyrische jive-stijl van hedendaagse Pantsula te verbinden met echo’s van “vroegere” protesten tegen onderdrukking, staan de performers stil bij de compressie van ruimte en tijd, en onze illusies van vooruitgang richting de toekomst.
Weet je
De toekomst is een veel betere gids voor het heden dan voor het verleden Want Je moet het verleden kennen om het heden te begrijpen
Maar
Als we ons heden willen herverbeelden en de toekomst willen verbeelden, dan moeten we beginnen door ons verleden opnieuw te verbeelden
Zelfs als Historisch denken in het heden de enige manier is om vervolgens vooruit te kunnen gaan
En
Ontkoppel van de lineariteit in verleden-heden-toekomst
////////////////
Toen ik klein was bracht mijn dierbare tante Erlene, moge ze rusten in vrede, mij naar school. Elke ochtend waren er twee constanten tijdens onze rit: we stopten bij Dunkin’ Donuts voor een koffie en we luisterden naar CD 101.9 FM, het plaatselijke Jazz-radiostation.
Tijdens die jonge levensjaren (ik was ongeveer 10 of 11 oud) weet ik niet of ik kon zeggen dat ik wist waar ik naar luisterde tijdens die autoritten, maar ik wist wel dat als tante Erlene me naar school bracht, we zouden stoppen bij Dunkin’ Donuts en zouden luisteren naar CD 101.9 FM ... ze was een betrouwbare constante.
Die ritten naar school waren mijn eerste kennismaking met Jazz en het begin van een levenslange waardering voor het muziekgenre.
Ik denk graag dat ik met Jazz ben opgegroeid.
- vervormingen in de tijd
- frequenties
- sonisch en kosmisch
/////////
Ik waardeer Jazz nog steeds…
…Fast forward naar vele jaren later, veel dichter bij het voortdurend vluchtige nu. Ik luisterde toevallig naar een online lezing en een opmerking van Fred Moten trof me…
‘Improvisatie wordt etymologisch begrepen als verbonden met niet vooruit kijken, met een soort beweging zonder vooruitzien… maar wat als de beweging zonder vooruitzien niet komt doordat mensen niet in staat zijn om vooruit te kijken of niet in staat zijn om te plannen… wat als het komt doordat ze altijd achterom keken…
deze schitterende combinatie van voorwaarts bewegen en tegelijkertijd achterom kijken…’
(Maar als ver ‘terug’kijken in het verleden inhoudt dat we versnellen naar een idee van futuriteit, hoe navigeren we het hier en nu dan?)
//////////
Samen met mijn gezellen van Impilo Mapantsula doe ik een poging om verschillende met elkaar verstrengelde wegen van zwarte diaspora-ervaring te verkennen door de lens van Pantsula.
We brengen conceptuele ideeën en universums uit onze respectievelijke context en geschiedenis – ik als zwarte Amerikaan en de leden van Impilo Mapantsula als zwarte Zuid-Afrikanen – samen in iets waarvan ik hoop dat het een productieve verwantschap kan zijn.
- terwijl je zoekt naar verbanden
- maak barsten
- terwijl je verbindingen creëert
- kloven en scheuren
- val doorheen de breuken
- breek volledig los van de tijd zoals we die kennen
- het onbekende, het onkenbare, en het onverwachte
/////////////////////
Ik ben altijd gefascineerd geweest door het onderzoek en de wetenschap achter astronomie en kosmologie. Net zo goed als ik altijd fan ben geweest van sciencefiction, in het bijzonder afrofuturisme, dat gezien zou kunnen worden als ‘gewoon’ een subgenre van sciencefiction, maar ik kies ervoor om het te verwoorden als een bevrijdend gebaar.
Space Is the Place… maar je werkelijkheid veranderen betekent niet je terugtrekken uit de wereld, het is haar opnieuw definiëren.
- nog niet daar
- nog niet zover
- maar bijna in de buurt
- bijna naderbij
////////////////////////
Alice Coltrane (overleden in 2007) en Bheki Mseleku (overleden in 2008) waren allebei virtuoze multi-instrumentalisten onderlegd in piano-improvisatie. Beiden lieten een formidabele muziekcatalogus na, beiden kenden een persoonlijke tragedie. En beiden refereerden uitgebreid naar het kosmische in hun muziek.
Is dat laatste toeval, of een oprechte affiniteit met het overpeinzen van de kosmos? Een verlangen om in contact te zijn met een verondersteld onbekend bekende dat de worstelingen van deze wereld overstijgt via het sonische.
Er is een mooi verhaal waarin de twee elkaar kruisten op het Newport Jazz Festival in 1977 en Coltrane aan Mseleku het mondstuk schonk dat haar overleden echtgenoot – tenorsaxlegende en je zou kunnen zeggen de katalysator van het spirituele Jazzgeluid, John Coltrane – gebruikte om zijn legendarische album A Love Supreme mee op te nemen.
Hoewel er veel te ontdekken valt in hun beider biografieën, gaat mijn interesse vooral uit naar de muziek die ze nalieten en hoe die kan dienen als een kosmische sonische kaart voor onze improvisatiepraktijk.
- vertrouw niet op het idee van een toekomst
- improviseeer
- ontkoppel temporaliteit van de lineariteit
- in verleden-heden-toekomst
////////////////////////
Ik bemerk de laatste tijd dat ik zoek naar aanwijzingen dat we hier op Aarde net zo goed deel uitmaken van alles waar kosmische en spirituele Jazz naar verlangt. Dat ook wij van de kosmos zijn…
- aandringen, bevestigen en bekrachtigen
- dat vrede een mogelijkheid is
- de ruimtetijd van hoop…
- omdat tijd een ander ritme heeft op een andere plek
- en hier anders verloopt dan daar
Jeremy Nedd, april 2024
Presentatie: Kunstenfestivaldesarts, Kaaitheater, Le Jacques Franck
Concept, choreografie: Jeremy Nedd | Performance en choreografie: Sicelo Xaba, Sello Modiga, Thomas Motsapi, Bonakele Masethi, Sibongile Mathebula | Technische leiding en lichtontwerp: Thomas Giger | Scenografie: Laura Knüsel | Geluidsontwerp: Fabrizio Di Salvo, Rej Deproc | Kostuumontwerp: Tara Mabiala | Dramaturgie: Anta Helena Recke
Productie: Caroline Froelich - Moin Moin Productions | Coproductie: Kunstenfestivaldesarts, Tangente St Pölten, ARSENIC – Centre d’art scénique contemporain, Kampnagel International Summer Festival, Kaserne Basel, SPIELART Theaterfestival